توسعه مترو با دستان خالی/ تهران بنیان گذار BRT در کشور

به گزارش خبرنگار مهر،کارشناسان حمل‌و‌نقل و ترافیک پایتخت بر این باورند که یکی از دستاوردهای نظام، تلاش‌ برای توسعه خدمات حمل‌و‌نقل عمومی در تهران است اما در این میان می‌توان به جرات گفت تلاش‌هایی که مدیریت شهری تهران در طول سال های اخیر انجام داده شاه بیت تمامی اقدامات انجام شده در طول سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در پایتخت بوده است.

سیدجعفر تشکری‌هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار تهران بر این باور است که سه دستاورد بزرگ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در حوزه حمل‌و‌نقل عمومی،افزایش جهشی کیفیت، ظرفیت و سرعت ناوگان حمل‌و‌نقل شهری بوده است؛ دستاوردهایی که به باور کارشناسان شهری نه فقط در بعد ملی بلکه در بعد بین‌المللی نیز زبانزد متخصصان شده است.

بررسی عملکرد مدیریت فعلی شهر تهران در طول سال اخیر حکایت از آن دارد که اجرای طرح‌های نوین مدیریتی مانند توسعه سامانه اتوبوس‌های تندرو(BRT)یا سرعت بخشیدن به توسعه خطوط مترو در پایتخت حاصل روی آوردن شهردار تهران به دستاوردهای نوین مدیریت حمل‌و‌نقل عمومی و ترافیک بوده است.

معاون شهردار تهران معتقد است آنچه باعث جهش در ارائه کیفیت، خدمات و سرعت بخشی در توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در پایتخت شد؛ پاسخگویی مناسب به این بخش از نیاز شهروندان برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندی بوده است.

تشکری‌هاشمی در این باره می‌گوید: خدمت‌رسانی در کلانشهری مانند تهران، مشکلات خاص خود را دارد که مسائلی از قبیل شرایط جغرافیایی، انبوه جمعیت و انبوه خودروهایی که در این شهر تردد می‌کنند، آلودگی هوا و شرایط اقتصادی مردم و بسیاری از شاخصه‌های دیگر، به این مشکلات دامن می‌زند.

جسارت در راه اندازی خطوط اتوبوس تندرو

راه‌اندازی خطوط اتوبوس‌های تندرو در خیابان‌های اصلی و بزرگراه‌های پایتخت به غیر از جسارتی که شهردار تهران در راه‌اندازی این خطوط با وجود اعتراضات بی‌شماری که در ابتدا در مقابل اجرایی کردن این طرح وجود داشت، حاصل تاکید بر اجرای جدیدترین ایده‌های مدیریت ترافیک بر اساس استانداردهای جهانی بود. به همین علت است که معاون شهردار تهران تاکید می‌کند: توجه به این شاخصه‌ها بخشی از ضرورت‌های نیاز به توسعه در این بخش بود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی همزمان با توسعه کیفی و کمی حمل‌و‌نقل عمومی، دو سیاست مدیریت شهری است که متکی و مبتنی بر خواسته شهروندان تهرانی شکل گرفته و مسیر تکاملی‌اش را با سرعت پشت سر می‌گذارد.

لزوم ارتقای کیفی در بخش حمل و نقل عمومی

کارشناسان حمل‌و‌نقل می‌گویند راه‌اندازی اتوبوس‌های تندرو یا همان BRT در تهران دو پیام پنهان دارد؛ نخست آنکه مدیریت شهری در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده که به علت شدت نیاز شهروندان به توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی در پایتخت، نیازمند راهکارهای جدیدی است تا بتواند جابه‌جایی شهروندان را تسهیل و تسریع کند.پیام دوم این است که ارتقای کیفیت خدمات رسانی به شهروندان از جمله ضروریاتی است که در طول سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تهران احساس شده است.

تشکری‌هاشمی در این باره می‌گوید: اگر تاکید می‌کنیم حمل‌و‌نقل شهری باید به سمت حمل‌و‌نقل انسان‌محور سوق پیدا کرده و نیازهای شهروندان با یک دیدگاه کیفی مورد توجه قرار بگیرد، به BRT نه فقط به عنوان یک سیستم جدید حمل‌و‌نقلی بلکه باید به عنوان یک تفکر جدید مدیریتی نگاه شود، به طوری که پس از چند سال، گسترش خطوط BRT به مطالبه جدی مردم تبدیل شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ کلانشهر تهران با 8 میلیون جمعیت ساکن و 3 میلیون جمعیت شناور در طول روز نیازمندی‌های خاص خود را دارد. به عنوان مثال 22 میلیون جابه‌جایی در روز یکی از این نیازمندی‌هاست که مدیریت شهری باید از آن پشتیبانی کند.

نگاه سیاست زده به حمل و نقل عمومی

با وجود تمامی برنامه‌ریزی‌های مدیریت شهری تهران برای توسعه کمی و کیفی حمل‌و‌نقل عمومی در تهران؛ هنوز یک مشکل بزرگ باقی مانده است، مشکلی که ریشه در کنش‌ و نگاه‌ سیاسی برخی ازمسئولان دولت به عملکرد مدیریت شهری تهران دارد.مشکلی که بیشترین ضرر را نه به مدیریت این کلانشهر بلکه به مردم و اقشار کم درآمد آن وارد کرده است. نمونه بارز آن را می‌توان در اجرایی نشدن بسیاری ازقوانین حوزه حمل‌و نقل و پرداخت نکردن مطالبات قانونی این بخش جست وجو کرد.

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره می‌گوید: اگر اعتبار دو میلیارد دلاری که به تصویب نمایندگان مجلس هشتم رسیده و نمایندگان مجلس نهم نیز آن را تصویب کردند پرداخت می‌شد، بسیاری از مشکلات تهران در حوزه حمل و نقل عمومی برطرف می‌شد.

وی با اشاره به این که تصمیم مجلس در سال 88 به صورت طرح جداگانه‌ای از سوی نمایندگان مجلس اتخاذ شد اما از سوی دولت اجرا نشد، می گوید: این طرح از سال 90 به دلیل عدم اجرا از سوی دولت در قانون بودجه وارد شد تا بلکه اجرا شود اما باز هم اجرا نشد.

معاون شهردار تهران با تاکید بر این که انتظار نمی‌رود در هفته‌‌های پایانی فعالیت دولت دهم شاهد اجرای این قانون باشیم، خاطرنشان می کند: امیدواریم دولت بعدی پول متروی تهران که در واقع پول مردم این شهر است را پرداخت کند.

تهران بنیان گذار BRTدر کشور

با وجود بی تفاوتی دولت نسبت به پرداخت مطالبات مردم در حوزه حمل و نقل عمومی ، مدیریت شهری در قبال این موضوع بی تفاوت نبود و تمام همت خود را در چارچوب پاسخگویی به نیازهای مردم شهر از طریق توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در دو بخش اتوبوسرانی به ویژه اتوبوس‌های BRT و حمل‌و‌نقل ریلی یا همان مترو گذاشته‌است.

به همین علت است که کارشناسان حمل‌و‌نقل مدعی هستند بنیان‌گذار اتوبوس‌های BRT در کشور مدیریت شهری تهران است که توانست برای نخستین بار در کشور در سال 86 این ایده نوین مدیریتی را در پایتخت پایه گذاری کند .

راه‌اندازی و توسعه خطوط BRT نخستین گام بلند شهرداری تهران در ایجاد یک شبکه حمل و نقلی ماتریسی در پایتخت است. با وجود آنکه خطوط BRT فقط 3.5 درصد طول خطوط شبکه اتوبوسرانی و 20 درصد ناوگان اتوبوسرانی تهران را شامل می‌شود اما مدیریت آن به‌شکلی کاملا هوشمندانه توانسته 45 درصد جابه‌جایی‌های اتوبوسرانی را پشتیبانی کند.

تشکری‌هاشمی اعتقاد دارد که در سایر بخش‌های مربوط به حوزه اتوبوسرانی، مدیریت شهری تهران تجربه‌های موفق دیگری را به دست آورده که یکی از این تجربه‌های موفق جهش در سرعت متوسط شبکه اتوبوسرانی تهران است.

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره می‌گوید: توانسته‌ایم سرعت اتوبوس‌های ناوگان پایتخت را از 17 کیلومتر به 23 کیلومتر برسانیم که بخشی از این تحول را سامانه اتوبوس‌های BRTرقم زده است.

مطالعات کارشناسان شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران نشان می‌دهد که به طور میانگین ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران در 6 سال گذشته هر سال یک کیلومتر افزایش سرعت داشته‌است و این بدان معناست که مدیریت شهری توانست زمان سفر را به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی خدمات رسانی ناوگان کاهش دهد.

موفقیت‌های مدیریت شهری تهران در توسعه حمل و‌نقل عمومی تنها در بخش اتوبوسرانی نیست بلکه جهش توسعه مترو در طول این سال ها نشان داد که تنها راه مقابله با آلودگی هوا و ترافیک در این کلانشهر توسعه خطوط زیرزمینی مترو است.

تغییر شیوه ساخت مترو

تشکری‌هاشمی در این باره می‌گوید: با تاکید شهردار تهران مبنی بر توسعه حمل‌و‌نقل انبوه‌بر به‌عنوان راه حل برون رفت از مشکلاتی نظیر آلودگی هوا، تراکم ترافیک و اتلاف وقت مردم، با تهیه و تدوین یک برنامه‌ریزی دقیق و از پیش تعیین شده نسبت به توسعه شبکه مترو اقدام کردیم، به نحوی که امروز مترو به انتخاب اول مردم تهران تبدیل شده است.

نکته قابل توجه در بررسی مسیر توسعه مترو این است که مجلس شورای اسلامی ساخت سالی 22 کیلومتر مترو و شورای اسلامی شهر تهران و شورای عالی ترافیک کشور ساخت سالی 18.8 کیلومتر مترو را پیش‌بینی کردند، این در حالی است که تا قبل از مدیریت فعلی شهر تهران هر سال کمتر از 4 کیلومتر مترو ساخته شده بود.

معان شهردار تهران درباره دلایل موفقیت مدیریت شهری در توسعه مترو تاکید می‌کند: تغییر شیوه حفر تونل مترو از روش دستی که زمان بر و کم سرعت است به‌روش مکانیزه و تجهیز به دستگاه‌های بزرگ حفاری تونل مترو موسوم به TBM با قطر 9 متر و 15سانتی‌متر و به کارگیری 4 دستگاه از آن در سه خط مترو شامل خطوط 3، 6 و 7 بخشی از این برنامه‌ریزی بود.

به‌گفته او،هر دستگاه TBM به طور متوسط روزانه 20 متر تونل حفاری کرده یعنی این 4 دستگاه روزانه 80 متر تونل مترو کامل شده و قابل بهره‌برداری تحویل می‌دهند که سالانه به 24 کیلومتر می‌رسد و با احتساب 6 کیلومتر روش دستی، ظرفیت ساخت سالانه 30 کیلومتر مترو در تهران به‌وجود آمده است.   

روند ساخت خطوط مترو در سال‌های اخیر، لکوموتیو پیشرفت و توسعه را در مسیر هموار و پرسرعتی قرار داده است.مدیریت شهری نیز برای تقویت این حرکت بودجه کلانی صرف کرده است؛ به‌طوری که قرار است بخش عمده بودجه سال‌جاری حمل‌ونقل پایتخت در بخش مترو سرمایه‌گذاری شود.

آمارها چه می گویند؟

نگاهی به آمار و ارقام پرداختی به متروی تهران در طول مدیریت شهری فعلی نشان می‌دهد پرداخت‌های شهرداری تهران تا پایان سال گذشته، 16درصد رشد داشته و عددی بالغ بر شش هزار میلیارد ریال در حمل‌ونقل زیرزمینی پایتخت سرمایه‌گذاری کرده است. اما سهم دولت از سال 84تا 91رقمی حدود 9هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی کشور مصوب مجلس بوده که دولت در پرداخت این رقم و اجرای قانون نیز 764میلیارد ریال بابت یارانه مترو و دو میلیارد دلار بابت بودجه عمرانی به مردم تهران بدهکار است و تاکنون تلاشی برای اعطای این رقم بزرگ به حمل‌ونقل عمومی مردم تهران صورت نداده است.

دولت در سال‌های اخیر با بی‌توجهی به هزینه‌های میلیاردی حمل‌ونقل و در رویه‌ای خلاف قانون، سهم یارانه حمل‌ونقل را به‌صورت قطره چکانی و ناتمام به شهرداری تهران واگذار کرده است.